Ναυτία και εμετοί στην εγκυμοσύνη

Ναυτία και εμετοί στην εγκυμοσύνη

Εισαγωγή

Η ναυτία και οι έμετοι στην εγκυμοσύνη παρουσιάζονται συνήθως μεταξύ 5ης και 18ης εβδομάδας κύησης. 50-90% των εγκύων παρουσιάζουν κάποιου βαθμού ναυτίας, με ή χωρίς εμέτους.  Η σοβαρότητα αυτών των συμπτωμάτων διαφέρει.

Η “πρωινή αδιαθεσία” είναι ο όρος που χρησιμοποιείται συχνά να περιγράψει την ήπια ναυτία και τους εμέτους ενώ η “υπερέμεση της κύησης” είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια πιο σοβαρή κατάσταση.  Η υπερέμεση μπορεί να προκαλέσει έμετο πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, απώλεια βάρους, και συνήθως απαιτεί νοσηλεία.

Σ΄ αυτό το άρθρο συζητούνται οι θεραπείες που προσφέρονται για τη ναυτία και τον έμετο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Πρωινή αδιαθεσία έναντι υπερέμεσης 

Πρωινή αδιαθεσία – Η ναυτία και ο έμετος παρουσιάζονται συνήθως μέχρι την 5η-6η εβδομάδα της κύησης.  Τα συμπτώματα χειροτερεύουν γύρω στις 9 εβδομάδες, ενώ συνήθως βελτιώνονται μέχρι τη 16η-18η εβδομάδα.  Όμως, τα συμπτώματα επιμένουν έως το γ΄ τρίμηνο στο 15-20% των εγκύων και έως τον τοκετό στο 5% των εγκύων.  Αν και συχνά η ήπια ναυτία και ο έμετος που οφείλεται στην εγκυμοσύνη συχνά αποκαλείται ¨πρωινή αδιαθεσία”, μπορεί να αισθάνεσαι αδιαθεσία οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και πολλές γυναίκες (80%) αισθάνονται αδιαθεσία όλη την ημέρα.

Είναι ενδιαφέρον το ότι οι γυναίκες με ελαφράς μορφής ναυτία και έμετο στην εγκυμοσύνη παρουσιάζουν λιγότερες αποβολές και θνησιγένεια απ’ ότι οι γυναίκες που δεν εμφανίζουν αυτά τα συμπτώματα.

Υπερέμεση της κύησης – Η υπερέμεση της κύησης είναι ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την πιο σοβαρή μορφή ναυτίας και εμέτων κατά τη διάρκεια της κύησης.  Οι γυναίκες με υπερέμεση συχνά υποφέρουν από καθημερινούς εμέτους και μπορεί να χάσουν >5% του σωματικού βάρους που είχαν πριν την κύηση.  Στις περισσότερες περιπτώσεις, στις γυναίκες με υπερέμεση, οι εξετάσεις αίματος και ούρων δείχνουν στοιχεία αφυδάτωσης.

Ναυτία και έμετοι στην εγκυμοσύνη: τα αίτια 

Τα αίτια της ναυτίας και των εμέτων που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη δεν είναι σαφή.  Υπάρχουν πολλές θεωρίες, καμία όμως δεν έχει αποδειχθεί.  Τα αυξημένα επίπεδα ορμονών, η μειωμένη κίνηση του περιεχόμενου του στομάχου και ψυχολογικά αίτια είναι μερικές από τις πιο συνηθισμένες θεωρίες.

Κάποιες γυναίκες είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν ναυτία και εμέτους στην εγκυμοσύνη, συμπεριλαμβανομένων αυτών που:

• Παρουσίασαν αυτά τα συμπτώματα σε προηγούμενη κύηση
• Παρουσίασαν ναυτίες και εμέτους μετά τη λήψη οιστρογόνων (για παράδειγμα, σε αντισυλληπτικά χάπια) ή υποφέρουν από ημικρανίες.
• Υποφέρουν από ναυτία στα ταξίδια
• Έχουν ιστορικό γαστρεντερολογικών προβλημάτων (π.χ. γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, έλκος στομάχου)

Πότε να αναζητήσεις βοήθεια για τη ναυτία;

Πολλές γυναίκες, ιδιαίτερα αυτές με ήπια ή μέτρια ναυτία ή/και εμέτους, δεν χρειάζεται να επισκεφτούν γιατρό για τη θεραπεία αυτών των συμπτωμάτων.  Οι παρακάτω συμβουλές (στο κεφάλαιο “ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΝΑΥΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΜΕΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΝΜΟΣΥΝΗ” μπορούν να φανούν χρήσιμες στη μείωση των συμπτωμάτων και την πρόληψη της αφυδάτωσης.

Οι γυναίκες που πάσχουν από πιο σοβαρά συμπτώματα ναυτίας και εμέτων πρέπει να εξεταστούν από τον μαιευτήρα τους.  Αναζήτησε βοήθεια αν παρουσιάσεις ένα από τα ακόλουθα:

• Σημάδια αφυδάτωσης, που συμπεριλαμβάνουν και την απουσία τακτικής ούρησης, σκουρόχρωμα ούρα, ζαλάδα σε ορθία θέση
• Επαναλαμβανόμενους εμέτους κατά τη διάρκεια της ημέρας, ιδιαίτερα αν παρατηρήσεις αίμα.
• Κοιλιακά άλγη ή κράμπες
• Αν δεν μπορέσεις να κρατήσεις στο στομάχι σου τροφή πάνω από 12 ώρες.
• Απώλεια περισσοτέρων των 2.3 κιλών.

Ίσως σου ζητηθεί να κάνεις κάποιες εξετάσεις για τη διερεύνηση των αιτιών και της σοβαρότητας της κατάστασης, όπως αιματολογικές εξετάσεις, εξετάσεις ούρων ή υπερηχογράφημα.

Θεραπεία της ναυτίας και των έμετων στην εγκυμοσύνη

Στόχος της θεραπευτικής αγωγής για τη ναυτία και τους εμέτους στην εγκυμοσύνη είναι να αισθανθείς καλύτερα και να σου επιτρέψει την κατανάλωση τροφής και ποτού ώστε να μην χάσεις βάρος.

Η θεραπευτική αγωγή μπορεί να μην εξαφανίσει εντελώς τη ναυτία και τους εμέτους.  Ίσως χρειαστεί να δοκιμάσεις αρκετές διαφορετικές αγωγές σε διάστημα μερικών εβδομάδων πριν καταλήξεις σε ποιά είναι κατάλληλη για σένα.  Ευτυχώς, τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται μέχρι το μέσον της κύησης, ακόμα και αν δεν κάνεις καμία θεραπεία.

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ – Η αποφυγή τροφών ή το να μην τρως τίποτα μπορεί στην πραγματικότητα να χειροτερέψει τα συμπτώματα.  Δοκίμασε να τρως πριν η μόλις αισθανθείς πείνα ώστε να αποφύγεις να έχεις άδειο στομάχι, γιατί αυτό κάνει χειρότερη τη ναυτία.  Τρώγε συχνά σνακς και μικρά γεύματα (π.χ. 6 μικρά γεύματα την ημέρα) με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες ή υδατάνθρακες και με χαμηλά λιπαρά.  Πίνε δροσερά, διάφανα και ανθρακούχα ή ξινά υγρά (όπως τζιτζιμπίρα, λεμονάδα) και σε μικρές ποσότητες ανάμεσα στα γεύματα.  Το άρωμα του φρέσκου λεμονιού, της μέντας ή του πορτοκαλιού ή η χρήση oil diffuser με αυτά τα αρώματα μπορούν να φανούν χρήσιμα.

ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΥΡΟΔΟΤΩΝ – Μια από τις σημαντικότερες θεραπευτικές μέθοδοι για τη ναυτία και τους εμέτους στην εγκυμοσύνη είναι η αποφυγή οσμών, γεύσεων και άλλων δραστηριοτήτων που πυροδοτούν τη ναυτία.  Η κατάργηση των πικάντικων τροφών βοηθά κάποιες γυναίκες.  Άλλα παραδείγματα είναι:

• Αποπνικτικά δωμάτια
• Οσμές (π.χ. αρώματα, χημικά, καφές, τροφές, καπνός)
• Ζέστη και υγρασία
• Θόρυβοι
• Οπτική ή σωματική κίνηση (π.χ. φώτα που αναβοσβήνουν, οδήγηση)
• Υπερβολική άσκηση
• Κούραση
• Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφών ή σνακς με υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα
• Η κατανάλωση πικάντικων ή λιπαρών τροφών

Το βούρτσισμα των δοντιών μετά το φαγητό μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη.  Να αποφεύγεις να ξαπλώνεις αμέσως μετά το φαγητό και την απότομη αλλαγή θέσης.

Αν λαμβάνεις κάποιο βιταμινούχο σκεύασμα που περιέχει σίδηρο και αυτό χειροτερεύει τα συμπτώματά σου, δοκίμασε να το παίρνεις πριν τον ύπνο.  Αν σταματήσεις τη λήψη του σκευάσματος, πάρε κάποιο άλλο που περιέχει 400-800 mg φυλλικού οξέος τουλάχιστον μέχρι τις 14 εβδομάδες κύησης ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες κάποιων εκ γενετής ελαττωμάτων.

Φάρμακα

Τα φάρμακα που μειώνουν τη ναυτία και τους εμέτους στην εγκυμοσύνη είναι αποτελεσματικά για κάποιες γυναίκες και ασφαλή για χρήση κατά τη διάρκεια της κύησης.  Κανένα από τα παρακάτω δεν είναι βλαβερό.  Συζήτα με τον γιατρό σου πριν πάρεις οποιοδήποτε σκεύασμα, συμπεριλαμβανομένων και των συμπληρωμάτων διατροφής.

• Βιταμίνη Β₆ και δοξυλαμίνη. Τα συμπληρώματα βιταμίνης Β₆ μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα της ήπιας ή μέτριας ναυτίας εγκυμοσύνης, αλλά δεν βοηθούν συνήθως τους εμέτους.  Η δοξυλαμίνη είναι ένα φάρμακο που μπορεί να μειώσει τους εμέτους, και μπορεί να συνδυαστεί με τη βιταμίνη Β₆.
• Τα αντιισταμινικά και άλλα φάρμακα κατά της ναυτίας. Τα αντιισταμινικά και άλλα φάρμακα κατά της ναυτίας είναι ασφαλή για την αντιμετώπιση της ναυτίας και των εμέτων εγκυμοσύνης.  Μπορούν να συστηθούν τα ακόλουθα:
  • Διφαινυδραμίνη. Διατίθεται σε χάπι, πόσιμο διάλυμα, ενέσιμο διάλυμα, ή υπόθετο.  Η συνηθισμένη δοσολογία είναι ανά τετράωρο και μπορεί να προκαλέσει υπνηλία και ξηρότητα του στόματος.  Σπάνιες παρενέργειες είναι οι μυϊκές συσπάσεις που μπορούν να προκαλέσουν ακούσιες κινήσεις.
  • Μετοκλοπραμίδη. Η μετοκλοπραμίδη επιταχύνει το άδειασμα του στομάχου και μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της ναυτίας και των εμέτων.  Διατίθεται σε  χάπι, πόσιμο διάλυμα και ενέσιμη μορφή και συνήθως λαμβάνεται 30 λεπτά πριν το γεύμα και πριν τον ύπνο.
  • Ονδασετρόνη. Η ονδασετρόνη είναι ένα αντι-εμετικό φάρμακο που συνήθως λαμβάνεται από το στόμα ή σε ενέσιμη μορφή κάθε 8-12 ώρες.  Είναι αρκετά ακριβό και ίσως δεν καλύπτεται από κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες.

Υγρά και διατροφή κατά τη ναυτία εγκυμοσύνης

Αν αδυνατείς να κρατήσεις στο στομάχι σου τροφές και υγρά, ίσως να χρειαστεί να τρέφεσαι με ενδοφλέβιο ορό.  Μπορεί αυτό να γίνει ή στο ιατρείο ή κατά τη διάρκεια νοσηλείας, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης.  Για ένα μικρό χρονικό διάστημα θα σου ζητηθεί να μη φας και να μην πιεις τίποτα ώστε να ηρεμήσει το γαστρεντερικό σου σύστημα.  Μπορεί ν’ αρχίσεις σιγά-σιγά να τρως και να πίνεις πάλι μόλις αισθανθείς καλύτερα, συνήθως σε διάστημα 24-48 ωρών.

Αν συνεχίσεις να χάνεις βάρος παρά τη θεραπευτική αγωγή, μπορεί ο γιατρός σου να εξετάσει εναλλακτικούς τρόπους για να τρέφεσαι, όπως με ρινογαστρικό σωλήνα σίτισης (σωλήνας που περνάει από τη μύτη και φτάνει στο στομάχι) ή συμπληρωματική διατροφή μέσω ενδοφλέβιας χορήγησης.

Συμπληρωματικές θεραπείες

Οι παρακάτω θεραπείες μπορούν να χρησιμοποιηθούν συμπληρωματικά με αυτές που ήδη αναφέρθηκαν:

• Βελονισμός και πιεσοθεραπεία – τα περικάρπια πιεσοθεραπείας και ο βελονισμός έχουν γίνει πολύ δημοφιλή για την αντιμετώπιση της ναυτίας και των εμέτων που προκαλούνται στην εγκυμοσύνη, τα ταξίδια και άλλες αιτίες. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι είναι πιο αποτελεσματικά από κάποια που δεν είναι τα γνήσια αλλά τους μοιάζουν.  Ο βελονισμός και η πιεσοθεραπεία δεν έχουν γνωστές παρενέργειες.
• Ύπνωση – Έχει αναφερθεί ότι η ύπνωση βοηθά κάποιους ανθρώπους. Η συμβουλευτική ίσως βοηθήσει κάποιες γυναίκες με άγχος.
• Τζίντζερ – Η σκόνη τζίντζερ ή το τσάι με τζίντζερ μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της ναυτίας και των εμέτων εγκυμοσύνης σε κάποιες περιπτώσεις. Όμως, χρειάζονται περαιτέρω μελέτες ώστε να βεβαιωθούμε ότι είναι ασφαλές και αποτελεσματικό.  Μέχρι να έχουμε περισσότερα στοιχεία, συστήνουμε την κατανάλωση τροφών που περιέχουν τζίντζερ για την ήπια ναυτία και τους εμέτους.

Συμπεράσματα

Οι περισσότερες γυναίκες που υποφέρουν από ναυτίες και εμέτους στην εγκυμοσύνη αναρρώνουν εντελώς και χωρίς επιπλοκές.  Όσες έχουν ήπιου ή μέτριου βαθμού εμέτους συχνά παίρνουν λιγότερο βάρος στην αρχή της εγκυμοσύνης.  Αυτό σπάνια προκαλεί ανησυχία για το έμβρυο εκτός και αν η μητέρα είχε πολύ χαμηλό βάρος πριν την εγκυμοσύνη (τουλάχιστον 10% κάτω από το ιδανικό σωματικό βάρος).

Η φυσιολογική αύξηση του σωματικού βάρους στην εγκυμοσύνη εξαρτάται από το βάρος σου πριν από την εγκυμοσύνη.  Για γυναίκες με κανονικό σωματικό βάρος (δείκτης μάζας σώματος 18.5-24.9 κιλα/m²) συστήνεται η αύξηση να κυμαίνεται μεταξύ 11.5 και 16 κιλά για μονήρη κύηση.

Στις γυναίκες με βαριάς μορφής ναυτίες και εμέτους (υπερέμεση της κύησης) οι οποίες νοσηλεύονται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της κύησης και δεν αυξάνεται φυσιολογικά το βάρος τους, υπάρχει μικρός κίνδυνος το βρέφος να είναι λιποβαρές ή μικρόσωμο.

Όσες γυναίκες παρουσίασαν υπερέμεση της κύησης σε μια εγκυμοσύνη κινδυνεύουν από σοβαρές ναυτίες και εμέτους σε επόμενες εγκυμοσύνες.  Ο κίνδυνος είναι μεταξύ 15-20%.  Όσες δεν παρουσίασαν σοβαρές  ναυτίες και εμέτους είναι απίθανο να εμφανίσουν τέτοια συμπτώματα σε μελλοντικές εγκυμοσύνες.